Tag: oppseding

Gutar meir status enn jenter?

Ein ting eg la merke til i intervjuet Klassekampen hadde med Petter Schjerven om bokstavkjeks og – tilsynelatande – ulike kjekspakkar for dei to kjønna, er noko han sa heilt mot slutten: “Rosa er ene og alene forbeholdt jenter. I et program vi gjorde nylig, var vi på en fødestue, og der kunne vi se hvordan det var helt krise hvis det ikke fantes lyseblå tepper som man kunne tulle inn guttebarna i. Det samme gjaldt ikke motsatt vei. Det er helt ok å tulle ei jente inn i blått. Hvis vi forholder oss til det arkaiske statussystemet mellom kjønnene, betyr det jo at man klatrer oppover i hierarkiet hvis man kler ei jente i blått.”

Er det me ser her eit teikn på at det er meir status med gutar enn jenter? Og er dette i så fall noko som held seg livet ut?

Girls can wear jeans and cut their hair short, wear shirts and boots, because it’s OK to be a boy, but for a boy to look like a girl is degrading, because you think that being a girl is degrading. But secretly you’d love to know what it’s like, wouldn’t you? What it feels like for a girl?

Julie, The Cement Garden

Livet ut ja, for angsten for det feminine til gutar sluttar ikkje med babyteppe, medan det ikkje er problem med at jenter er guttete. (Vel, kanskje ikkje alltid, men vanlegvis.) Gutar skal gjerne ha litt tøffe klede, og i alle fall ikkje søte klede som ei jente kunne gå med. Jenter kan gjerne få søte klede, men om dei heller vil ha tøffe klede så er ikkje det noko problem.

Når det gjeld oppførsel, så skal gutane vera litt tøffe og viltre. Dei kan nok få vera rolege, men dei må i alle fall ikkje halda på med slike ting som det vanlegvis er kun jentene som gjer. Omvendt, så reknar ein helst med at jentene skal vera rolege, men om dei skulle finna på å vera tøffe og viltre som gutane, så er det i grunnen heilt OK. Ordet gutejente har helst ein positiv klang, mens jentegut – i den grad det vert brukt – helst blir brukt negativt. På engelsk finst jo ikkje noko tilsvarande tomboy for gutar i det heile, det seier vel sitt. (Rett nok vart ordet tomboy opprinneleg brukt om viltre gutar, og ikkje jenter, men det har endra seg etter kvart som meir er blitt akseptabelt for jenter, og ikkje gutar.)

Men så veks ein opp, blir vaksne og… Menn er stadig livredde for alt som kan gje inntrykk av at dei ikkje er 100% mann, macho og maskulin. Sånn typisk Pondus, som ikkje ein gong vil bruka fuktighetskrem for å ta vare på huda. Heldigvis er ikkje alle slik då, men sjølv kjenner eg til ein som ikkje vil bruka gensrar med trykk. Både han og familien hans er av den oppfattinga at det er feminint, om det er aldri så mykje kjøpt i herrebutikkar. Men det er kanskje eit ekstremt tilfelle det òg.

Andre er modige nok til å bruka ein kilt av eitt eller anna slag, sjølv om dei ikkje kan skulda på å vera skottar, eller ha røter til Skotland. Rett nok er ein kilt eit heller maskulint plagg, men likevel er det mange (av begge kjønn) som berre ser eit skjørt, og som følgeleg gir grunn til å le av det. Det er jo degraderande. Og kva så med metroseksuelle menn? Med skjørt som ikkje er kilt, sarongar, til og med makeup – det må då vera akseptert no? Vel, når eg ser det omtalt, så ser eg svært ofte òg negative haldningar til det, enno.

Uansett, det er mykje ein mann ikkje kan kle seg i om det ikkje skal verka degraderande, om han ikkje vil bli ledd av. Annaleis er det for kvinnene. Éin ting er at dei kan gå rett inn i herreavdelinga og finna klede til seg sjølve, og det blir sett på som fint og sexy, men dei kan òg ta for seg herrekleda og endra litt på snittet, sånn at det passar den kvinnelege figuren betre. Dressen er vel eit godt eksempel på det, og kva vert det kalla når kvinner ifører seg ein dress? Powerdressing. Dei kler seg som menn, til makt, oppover rangstigen. Eller oppgraderande, om du vil. Det er lov.

Tvetydig kjønn

Eg kom over ein liten episode i det vanlege lesestoffet mitt i dag, der det vart sagt om ein nyfødd baby: There don’t seem to be any sex organs. Male or female. Så kva gjer ein i slike tilfelle? Eg kan berre støtta meg til det eg har lese tidlegare her, og i følgje det var det tidlegare vanleg å operere desse borna ganske tidleg. Dei fekk då helst kjønnskorrigerande operasjon kvinneleg kjønnsorgan, sidan dette var enklast.

Grunnen til å gjennomføra tidlege operasjonar var jo med tanka på borna sitt beste. Dei skulle få oppleva ein normal barndom, og ikkje vera ulike dei andre borna, med dei eventuelle negative følgjer dette kunne ha. Dessutan, teorien var at det var oppsedinga av borna som avgjorde om dei ville kjenna seg som gutar eller jenter i oppveksten. Dr. John Money hadde jo òg gjennomført eit inngrep på ein av to tvillinggutar som hadde fått øydelagt penis ved rutinemessig omskjering, og denne guten vart oppseda som jente. Det var faktisk ein suksesshistorie, som viste at det biologiske kjønnet ikkje spelte ei rolle. Borna sin kjønnsidentitet kunne formast.

Vel, det var slik i følgje dr. Money, i alle fall. Guttungen sjølv fann seg aldri til rette som jente – han kjende seg alltid annaleis. At han eigentleg var gut. Den historien fortalde ikkje dr. Money, sjølv lenge etter at det vart kjent. Diverre, for det har nok ført til at mange med uklåre kjønnsorgan feilaktig har fått kjønnskorrigerande operasjon til jenter, sidan det var dr. Money sin historie som var kjent innan legestanden.

I dag er det visst helst slik at ein ventar med operasjon, til det blir klart kva kjønn barnet identifiserer seg som. Og det gir nok det beste resultatet for alle til slutt.

Det minnar meg om eit sitat frå Monty Pythons Meningen med livet: “- Vart det gut eller jente? spør den nybakte mora. – Er det ikkje litt tidleg å pressa barnet inn i samfunnet sine forventningar til kjønnsroller enno? svarar legen.” (Fritt etter minnet.)

Guteleiker?

porsche 356

Eg var i leikebutikkar i går for å kjøpa ein presang til eine nevøen min – det er jo slikt eg gjerne gjer når dei har fødselsdagar. Ikkje uventa var eg ikkje åleine i butikkane — det var òg ein del ungar der, med og utan foreldre. Ungane ville sjølvsagt ha masse av det dei såg, og bønene om å få det eine eller andre var meir eller mindre vellukka. Helst mindre.

Dei som fekk meg til å tenkja litt var foreldrene som var ute med dotter si. Ho var vel rundt 3-4 år, og skulle tydlegvis få eitt eller anna, så dei vandra rundt mellom reolane for å finna noko passande som ho ville ha. Dei vanlege innvendingane var der jo – det var for dyrt, eller det passa meir for dei som var eldre. Men så var det noko jentungen likte, men som mora ikkje syntest noko om. “Det er guteleiker. Det er sånt som gutane leikar med,” sa ho, og for bestemt vidare. “Og jenter,” prøvde faren seg med, men mora var like bestemt på at det der var guteleiker, og slikt noko skulle ikkje jenta ha.

Det var visst ikkje så farleg for jenta, ho traska glad vidare etter mora og såg på nye ting. Eg for min del var nyfiken på kva det var som hadde skapt så store reaksjonar, så eg kikka rundt hjørna på reolen og fann – bilar. Det var dyre, radiostyrte bilar for litt eldre ungar, så både pris og alder kunne vera grunn til å seia nei, men i staden var det det at det er guteleiker som var det viktige.

Eg kunne i første omgang ikkje forstå kvifor det skulle vera så farleg om jenta likte bilar/guteleiker – særleg ikkje i våre dagar når det er lagt så mykje vekt på likestilling, like rettar og like mulegheitar. Rettnok har opphavet mitt fortalt meg at då eg var liten, så var den populære pedagogiske haldninga at gutar og jenter skulle få leika med dei same leikene – det skulle ikkje gjerast forskjell. Det var ikkje ein særleg vellukka pedagogikk … Eg hugsar at eg fekk plukka ut ei dokke til meg sjølv, men eg kan ikkje hugsa at eg nokon gong leika med ho. Men det er ein forskjell på å gi tradisjonelle jenteleiker til gutar og vice versa fordi det skal vera pedagogisk fornuftig, og å gjera det fordi ungane har lyst på det. I sistnemnde tilfelle er det interesse til stades.

Når det så er slik at t.d. ei jente har interesse for såkalla guteleiker, er det då rett å nekte ho det? I så fall, kvifor? Eg er nyfiken på kva haldningar ein legg til grunn, og kva haldningar ein i slike tilfelle lærer vidare til ungane. For å ha det sagt: La no ungane leika med det dei vil, meinar eg.